ғәскәрҙең ҡалаға инеүе

искупаться в реке — йылғала һыу инеү

купаться в ванне — ҡорнала йыуыныу

купаться в речке — йылғала һыу инеү

воробьи купаются в пыли — турғайҙар туҙанда ҡойона

купаться в славе — данға күмелеү (сумыу)

купаться в золоте — алтынға күмелеү (үтә бай булыу)

купаться в крови — ҡанға батыу

вступление к роману — романға инеш

вступление к вальсу — вальстың башы

вступление войска в город — ғәскәрҙең ҡалаға инеүе

войска вступили в город — ғәскәр ҡалаға инде

вступить в новую фазу развития — үҫештең яңы фазаһына күсеү

вступить в грязную лужу — бысраҡ күләүеккә баҫыу

вступить в партию — партияға инеү

вступить в переговоры — һөйләшеүҙәр башлау

вступить в полемику — бәхәстә ҡатнашыу

вступить во владение чем-л. — нимәгәлер эйә булыу

вступить в брак — никахҡа инеү, өйләнеү (кейәүгә сығыу)

вступить в свои права — үҙ хоҡуғыңа инеү

вступить в силу — көсөнә (ғәмәлгә) инеү

вступить в строй: — 1) о ком-л. кереү, ҡушылыу, өҫтәлеү

2) о чём-л. сафҡа инеү (баҫыу); вступить на путь чего, какой — юлға баҫыу

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

попасть в цель — о пуле, о чём-л. брошенном и т.п.

пуля попала в цель — пуля сәпкә тейҙе

попасть камнем в окно — таш менән тәҙрәгә тейҙереү

попасть ногой в стремя — аяҡты өҙәңгегә тығыу

попасть ключом в замочную скважину — асҡысты йоҙаҡ тишегенә индереү

попасть ниткой в иголку — епте энә күҙәүенә индереү

попасть в грязь — бысраҡҡа тура килеү

попасть в незнакомый город — таныш булмаған ҡалаға барып сығыу

попасть на праздник — байрамға барып эләгеү

попасть под дождь — ямғыр аҫтында ҡалыу

попасть в ловушку — тоҙаҡҡа эләгеү

попасть в беду — бәләгә тарыу

попасть в институт — институтҡа инеү

попасть во флот — флотҡа эләгеү

тебе за это попадёт — һиңә бының өсөн эләгер

ночевать где попало — теләһә ҡайҙа йоҡлау

есть что попало — нимә тура килә, шуны ашау

как попало — нисек етте шулай, теләһә нисек

кто попало — теләһә кем

кем тура килә, шул; куда попало — теләһә ҡайҙа

попасть в руки — ҡулына эләгеү

попасть пальцем в небо — яҙа әйтеү, бик ныҡ яңылышыу

целый пирог — бөтөн бер бәлеш

ездить целыми семьями — тотош ғаилә менән йөрөү

целый день — көнө буйы

ждать целый час — теүәл бер сәғәт көтөү

целый город — бөтөн ҡала

в целом мире — бөтә донъяла

целое событие — ысын ваҡиға

республика составляет единое целое — республика бер бөтөн булып тора

всё было цело — бөтәһе лә теүәл ине

остаться целым — иҫән ҡалыу

сапоги были целые — итектәр бөтөн ине

архив отделения цел — бүлектең архивы имен

целое число — бөтөн һан

одна целая шесть десятых — бер бөтөн ундан алты

целая вечность — мәңгелек, бик оҙаҡ ваҡыт

целый и невредимый; цел и невредим — иҫән-һау, имен-аман

благодаря тебе он выучился — һинең арҡала ул уҡып сыҡты

благодаря вашим заботам — һеҙҙең ҡайғыртыуығыҙ арҡаһында

благодаря тому что союз — -ға/-гә күрә

из-за угла — мөйөштән

встать из-за стола — өҫтәл артынан тороу

из-за двери — ишек артынан

приехал из-за моря — диңгеҙ аръяғынан килгән

жениться из-за денег — аҡсаһы өсөн өйләнеү

из-за тебя — һинең арҡала

опоздать из-за дождя — ямғыр арҡаһында һуңға ҡалыу

до города — ҡалаға саҡлы

до деревни — ауылға тиклем

бороться до победного конца — еңеп сыҡҡансы көрәшеү

до последнего дыхания — һуңғы һулышҡа тиклем

до войны — һуғыштан элек

до наступления холодов — һалҡындарҙан элек, һалҡындарға саҡлы, һалҡын төшкәнгәсә

мороз доходил до 40 градусов — һыуыҡ 40 градусҡа ҡәҙәр етте

зал вмещает до тысячи человек — залға меңгә яҡын кеше һыя

промокнуть до нитки — лыҡа һыу булыу

дотронуться до лба — маңлайға тейеү

нам было не до него — беҙҙә уның ҡайғыһы юҡ ине

до каких пор — ҡасанға тиклем, күпме

до крайности — сиктән тыш, сикһеҙ

до поры, до времени — ваҡыты еткәнсе, үҙ ваҡытында

до свидания — хәҙергә (әлегә) һау булығыҙ, һау булып тороғоҙ, хушығыҙ

до упаду — хәлдән тайғансы, аяҡтан йығылғансы

лодка качается на волнах — кәмә тулҡын өҫтөндә сайҡала

маятник качается — маятник бәүелә

он шёл качаясь — ул тәнтерәкләп китеп бара ине

вода кипит — һыу ҡайнай

чайник кипит — сәйнүк ҡайнай

река кипит — йылға урғыла

кипящее вино — бызырлап торған шарап

река кипела рыбой — йылғала балыҡ эркелешеп тора ине

работа кипит — эш гөрләй

гнев кипит — асыу таша

кипеть гневом — асыу ҡайнау

кипеть ключом: — 1) урғылыу

(как) в котле кипеть — эш менән гөж (гөр, мәж) килеү, тынғы белмәү

он мешает работать — ул эшләргә ҡамасаулай

не мешает; не мешало бы кому — зыян итмәй, зыян итмәҫ ине

мешать чай ложечкой — сәйҙе балғалаҡ менән болғатыу

мешать глину с песком — балсыҡты ҡом менән аралаштырыу

мотались вершины деревьев — ағас баштары сайҡала ине

целый день мотаться по городу — көнө буйы ҡалала һәптәнләп йөрөү

обойти памятник — һәйкәлде тирәләп әйләнеү

обойти весь участок — бөтә участканы әйләнеп йөрөп сығыу

обойти всех знакомых — барлыҡ таныштарҙы йөрөп сығыу

обойти болото — һаҙҙы ситләтеп үтеү

счастье её обошло — уға бәхет эләкмәне

обойти просьбу молчанием — үтенес тураһында һүҙ ҡуптармау

обойти закон — законды урап үтеү

обойти премией — премия бирмәй ҡалдырыу

обойти по службе — хеҙмәттә дәрәжә күтәреүҙә төшөрөп ҡалдырыу

слух обошёл весь город — хәбәр бөтә ҡалаға таралды

обойти трёх спортсменов — өс спортсыны уҙып китеү

обойти соседнее звено — күрше звеноны артта ҡалдырыу

обойти противника — дошмандың тылына кереү

см. подступить — подступать 1, 2, подступиться - подступаться

бой на подступах к городу — ҡалаға килеп ингән ерҙәрҙәге һуғыштар

подступа нет к кому — кемгәлер яҡын барырлыҡ та түгел, мөрәжәғәт итеп тә булмай

подтянуть лодку к берегу — кәмәне яр буйына тартып килтереү

подтянуть сани под навес — сананы лапаҫ аҫтына индереү

подтянуть войска к городу — ғәскәрҙе ҡала янына туплау

подтянуть пояс — билбауҙы ҡыҫа төшөү

подтянуть подпруги — айылды тарта биреү

подтянуть отстающих — артта ҡалыусыларҙы алға әйҙәү

городская улица — ҡала урамы

перейти улицу — урам(ды) аша сығыу

на улице холодно — тышта һыуыҡ

дурное влияние улицы — урамдың кире йоғонтоһо

выбросить (выкинуть, вышвырнуть) на улицу кого — кемде урамға сығарып ташлау, урамға ҡыуып сығарыу

на улице (оказаться, остаться): — 1) өйһөҙ ҡалыу, йортһоҙ-ерһеҙ ҡалыу

2) эшһеҙ ҡалыу; с улицы — урамдан

будет и на нашей (моей, твоей) улице праздник — беҙҙең (минең, һинең) урамда ла байрам булыр әле (алдағы еңеү, уңыш шатлығын белдерә)